kpss hükümet sistemleriHükümet sistemleri kpss vatandaşlık konuları içinde demokratik hükümet çeşitleri başlığında incelenmektedir. Hükümet sistemleri başkanlık sistemi, yarı başkanlık sistemi, parlamenter sistem ve meclis hükümeti sistemi olarak 4 başlık halinde ele alınmaktadır. Bu bölümde Hükümet sistemleri ve özelliklerini işlemekteyiz.

 

Hükümet Sistemleri

 

Kpss vatandaşlık dersindeki demokratik hükümet sistemleri 4′e ayrılmaktadır.

 

1) Başkanlık Sistemi: Kuvvetler birbirinden kesin ve katı bir biçimde ayrılmıştır. Yürütme tek kanatlıdır ve devlet başkanını halk seçer. Devlet başkanının siyasi partisiyle ilişiği kesilmez.

 

ABD ve Brezilya gibi ülkeler başkanlık sistemini kullanırlar.

2) Yarı Başkanlık Sistemi: Devlet başkanı ve bakanlar kurulundan oluşan yürütme organı iki başlıdır. Devlet başkanını halk seçer. Yarı başkanlık sisteminde yumuşak kuvvetler ayrılığı vardır. Özellikle dış politikada devlet başkanı etkilidir.

 

Fransa, Rusya, İran yarı başkanlık sistemine örnek teşkil eder.

3) Parlamenter Sistem: Yürütme iki kanatlıdır ve devlet başkanını meclis seçer. Yumuşak kuvvetler ayrılığı vardır. İç ve dış politikalarda Başbakan etkilidir.

 

İtalya parlamenter sistemdir.

4) Meclis Hükümeti Sistemi: Yürütme tek kanatlı olmakla beraber, yasama ve yürütme mecliste toplanmıştır. Meclis başkanını meclis seçer. Bakanları da tek tek meclis seçer. Buna karşın bakanlarında meclise karşı bireysel sorumlulukları vardır.

 

Yürütme vardır, meclis üstünlüğü söz konusudur.

İsviçre meclis hükümeti sistemi içindedir.

Demokratik Hükümet Sistemleri Özellikleri

 

1) Kuvvetler Ayrılığı: Yasama, yürütme ve yargının birbirinden ayrılmasıdır.

 

Sert Kuvvetler Ayrılığı (Erkler): Erkler, yani güçler sert bir şekilde ayrılmıştır. Yasama yürütmeyi, yürütme de yasamayı feshedemez. Bir kişi hem yasamada hem de yürütmede görev alamaz.

Başkanlık sistemi buna örnektir.

Yumuşak Kuvvetler Ayrılığı: Erkler birbirine müdahale edebilir. Bir kişi hem yasamada hem de yürütmede yer alabilir. Milletvekili aynı zamanda Başbakan ya da bakan olabilir.

Parlamenter sistemde olduğu gibi yasama gensoru ile hükümetin görevine son verebilir.

2) Yürütmenin Sayısına Göre:

 

Tek Başlı (Kanatlı) Yürütme: Devlet başkanı aynı zamanda hükümetin de başkanıdır.

İki Başlı (Kanatlı) Yürütme: Devlet başkanının yanında Başbakan başkanlığında hükümetin olmasıdır.

Türkiye iki kanatlı yürütmeye 1921 Anayasası’nın 1923 değişikliği ile geçmiştir.

3) Devlet Başkanının Seçilmesi:

 

Halk Seçer

Meclis Seçer

Türkiye’de 2007 yılına kadar devlet başkanını meclis seçmekteydi. 2007 anayasa değişikliği ile halkın seçmesi karara bağlanmıştır. 11. Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ü TBMM seçmiştir.

Kpss genel kültür vatandaşlık dersine ait Hükümet Sistemleri ve Özellikleri konusu tamamlanmıştır. Bir sonraki kpss vatandaşlık konusu Anayasa Hukuku Gelişimi olacaktır.